Życie i twórczość Ericha Schairera

- StZ z 29. Maj 1982 · Od Richard Schmid -

Istnieje znaczna liczba Niemców, których życiorys i dzieło życiowe mają wzorcowe znaczenie w pierwszej połowie tego stulecia. Ale dla kilku osób ówczesna tkanina staje się tak widoczna i wyraźnie widoczna, jak u Ericha Schairera, współredaktora tej gazety od 1946 do 1955, który zmarł w 1956 w wieku sześćdziesięciu dziewięciu lat. Ten człowiek jest pod tytułem w zeszłym roku „Żwirowicz - świat i twórczość Ericha Schairera” opublikowana dobrze napisana biografia Will Schaber (Verlag KG Saur, Monachium). Z tego częściowo wynika, częściowo z własnej pamięci i osobistej przyjaźni. Muszę zaakceptować podejrzenie, że nie jestem całkiem obiektywny.

Okaże się, że los Schairera ma nie tylko takie wzorcowe znaczenie dla jego czasu, ale ponadto miał wiele wyjątkowych i oryginalnych cech na jego temat. Pomimo całego swojego doświadczenia ze światem i dobrego wykształcenia, pozostał dzikim Szwabiem w swoim codziennym życiu i ekspresji, prawie szorstkim, w rodzaju, który czasami kontrastuje i kontrastuje z jego gładkimi ludźmi, którzy lepiej pasują do okoliczności i celów przyniósł. Nie dlatego, że jego szwabskie stworzenie, farbowane wełną, uczyniło go prowincjonalnym - tak jak Ludwig Thoma stał się prowincjonalnym dzięki Bayerntum. Rodak dał mu skupienie i pewność siebie.

Najpierw kilka suchych dat: Schairer ma 1887 jako syn nauczyciela w szkole Hemmingen, Urodził się Oberamt Leonberg. Będzie Primus im „Badanie stanu”, ta instytucja, zwłaszcza zdolni urzędnicy państwowi za darmo Seminaria protestancko-teologiczne Otwiera się Württembergs, humanistyczne szkoły, wyrastające z protestanckich szkół klasztornych, które mają zabezpieczyć lokalnych protestanckich parafian. Ze szkoły w Klasztor BlaubeurenTam, gdzie używa się dużo łaciny, greki i hebrajszczyzny, przychodzi do Szpilka Tybinga, Tam studiuje teologię 1909, zostaje wyświęcony na pastora, asystenta parafii (wikariusza) w różnych parafiach i na seminarium nauczycielskim. W roku 1911 prosi o zwolnienie ze służby kościelnej, ponieważ nie może wypełnić zobowiązań związanych z wiarą. Władze kościelne ostatecznie zatwierdzają zwolnienie.

Schairer zostaje dziennikarzem; poza tym pisze pracę magisterską „Christian Friedrich Daniel Schubart jako dziennikarz polityczny”, Niektórzy współcześni stają się dla niego ważni: między innymi filozof Christoph Schrempfktóry już opuścił 1892 na podobny konflikt i mieszka i pisze w Stuttgarcie; Hans Erich Blaichkto Owlglass's "Simplicissimus"z którym zawarł przyjaźń na całe życie. Zostaje zwolennikiem i wreszcie sekretarzem demokratycznego polityka i reformatora społecznego Friedrich Naumann oraz - obok i po Theodor Heuss - Redaktor magazynu Naumann „Die Hilfe”. Na wojnie jest najpierw żołnierzem, a następnie jest o to proszony przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych jako Sekretarz Stowarzyszenie Niemiecko-Tureckie w Konstantynopolu. W roku 1918 Schairer zostaje redaktorem politycznym w „Heilbronner Neckarzeitung”, jako następca Theodora Heussa, przez co wkrótce napina się z wydawca i zwolnienie z powodu radykalnego demokratycznego kierunku nadchodzi Schairer.

Schairer rozpoczyna własną działalność gospodarczą z tygodnikiem „Sonntagszeitung” najpierw w Heilbronn, a następnie w Stuttgarcie. W 1933 roku został wyrzucony z polityki, a ostatecznie w ogóle pozbawiony działalności dziennikarskiej. Stara się przeforsować siebie i swoją liczną rodzinę jako reprezentant winiarski. W czasie wojny został w końcu powołany jako dyspozytor na stacji kolejowej Lindau. Po wojnie został licencjobiorcą i współredaktorem „Stuttgarter Zeitung” w 1946 roku.

Zostanie teraz zaprezentowane i udokumentowane niektóre stacje tego życia, głównie za pomocą tekstów Schairerschera, które nie tylko jego myśli, ale także, co nie mniej ważne, jego prosta, rzucająca biżuterię modna i edukacyjna, gęściejszy język powinna być jasna.

Ponieważ 1911 kończy się jego używanie jako „Professoratsverweser” na seminarium nauczycielskim Esslingera i powinien wrócić do parafii, prosi o zwolnienie: „Ponieważ nie mogę już jednoczyć się z moim osobistym przekonaniem, które w tym czasie lekkomyślnie nabyłem i podczas mojej wcześniejszej Proszę konsystorza o zwolnienie mnie z tej posługi po tym, jak wielokrotnie doznałem obrażeń podczas pełnienia funkcji ministra w służbie dla kościoła luterańskiego w Wirtembergii ”.

Jako uzasadnienie podaje sformułowane przez niego wezwanie „Wyznanie z Augsburga” ponownie i mówi: „Kiedy ja, świeżo po studiach, latem 1909, jak popełnił„ Pfarrgehilfe ”, w Kościół miejski Eßlinger Prawie nie martwiłem się treścią tego obowiązku, chociaż znałem Credo Augsburskie. Nie zapamiętałem go przez większą część egzaminu, choć nawet nie wziąłem go przez chwilę. Trójca Święta, grzech pierworodny, wcielenie Syna Bożego, śmierć ofiarna, piekielna podróż, zmartwychwstanie, powtórne przyjście, wieczne potępienie, nawrócenie podczas Wieczerzy Pańskiej - wszystko to było dla mnie przesądem, w najlepszym wypadku symbolem, ale nie „prawdziwym”. Nie wierzyłem, że wiara w te „fakty zbawienia” była niezbędna w praktyce duszpasterskiej. Ale kiedy zacząłem sprawować swój urząd, wkrótce znalazłem się w złym dylemacie. Z jednej strony byłem zobowiązany, w aktach urzędowych, do ciągłego wkładania do ust tych zdań, które były dla mnie formułami, i nie odważyłem się tego powstrzymać; Z drugiej strony, w głoszeniu i nauczaniu ostrożnie strzegłem się, aby powiedzieć coś, czego nie mogłem przed sobą przedstawić. W ten sposób, wypowiadając liturgiczne formuły wiary i tym podobne, coraz bardziej uważałem się za bardzo żałosnego, pozbawionego charakteru kapłana, aktora wyśmiewanego za to, co było święte dla innych ”.

Wysoki duchowny konsystorza próbuje odwieść Schairera od wniosku i zadowolić się na razie wakacjami. Ale Schairer nalega na zwolnienie.

Swoją opinię na temat pastora poświęca jakiś czas później, wymieniając listy z pastorem, który nie chce porzucić ludzkich relacji i obowiązków pastora, ale przymus dogmatyczny i autorytetowy nie może znieść i teraz pyta Schairera, co powinien zrobić. Radzi: Musisz opuścić kościół, ale pozostać pastorem. Doradza mu, jak skontaktować się z radą parafialną w sprawie kontynuacji urzędu po opuszczeniu kościoła. „Wiejski kościół zatrzymuje się tam, gdzie stoi; prawdopodobnie nie zabierze konsystorza. ”Korespondencja jest prawdopodobnie nierealna, ale zrozumiała i zrozumiała. Nie wziąłbym go na tę prezentację, gdyby nie w czasach narodowego socjalizmu, kiedy kierownictwo kościoła nadal było bardzo zajęte dostosowaniem się do reżimu, analogiczny przypadek faktycznie miałby miejsce w Wirtembergii: rada parafialna wsi w pobliżu Vaihingen an der Enz pastor, który był nieposłuszny i zwolniony ze względów politycznych władzy kościelnej, pozostawiając swój kościół i plebanię, aby sprawować posługę duszpasterską. Tak było w przypadku pastora Paul Schempp, po profesorze wojennym na uniwersytecie w Bonn; Więcej na ten temat w książce profesora Ernst Bizer „Sprawa Schempp”, pojawił się 1965.

Nawiasem mówiąc, konflikt uczonego w klasztorze, Stiftlera i Vikarsa Schairera ma również interesującą historyczną analogię. Tak jest w przypadku wikariusza Balingera Karl Friedrich Reinhard, urodzony 1761 w Schorndorf. On również ma zapał do dziennikarstwa i publikuje satyryczny artykuł o szkole klasztornej i klasztorze, musi uciekać, gdy jego autorstwo zostanie poznane, zostanie nauczycielem we Francji, wstąpi tam do służby dyplomatycznej, najpierw republiki, potem Napoleona, a potem królów i wreszcie będzie Para Francji i jeszcze wyższy zaszczyt, szanowany przyjaciel Goethego, gość i korespondent.

Tematem rozprawy doktorskiej Schairera jest Schubarts „Niemiecka kronika”która skazała swojego autora na 10 lat więzienia Hohenasperg zarejestrował się. Schairer analizuje powody, dla których idee i ruchy polityczne we Francji i Ameryce Północnej w drugiej połowie XVIII wieku w Niemczech zostały dosłownie odebrane przez jednostki, ale się nie rozprzestrzeniły:

„Teraz byłby odpowiedni moment na pojawienie się prasy politycznej. Dostarczono materiał do wielkiej demonstracji politycznej. Okazało się jednak, że nauczyciele zawiedli. Aby przenosić pomysły i je rozpowszechniać, myślenie i pisanie to nie to samo; i ludzie, którzy tak dobrze nauczyli się posłuszeństwa i którzy byli tak przygnębieni podporządkowaniem - gdzie mogliby odważyć się na nagłe wypisanie z wątroby bez zastanowienia? A gdyby sprawa została ustalona, ​​wola zrobienia tego naprawdę by istniała - więc brakowało jej mocy. Dla wszystkich władców w Niemczech, aż do najmniejszego opata i barona cesarskiego, liczyli na swoich naturalnych przywilejach nieograniczony nadzór nad słowem pisanym (w tym także drukowanym). ”

W sierpniu 1914 wybuchła wojna. Demokratyczne opóźnienie Niemiec jest nadal tak silne, że parlament i opinia publiczna są praktycznie tak samo bezsilne i łatwo wprowadzają w błąd co do prawdziwych przyczyn wojny i sytuacji Niemiec. Schairer zgłosi się na ochotnika jako żołnierz. Jego czczony szef i przyjaciel Friedrich Naumann ewoluuje od demokratycznego reformatora społecznego do imperialisty. To jest czas Bagdad plany kolejowe, Schairer zostaje odzyskany ze służby wojskowej i zostaje sekretarzem Stowarzyszenie Niemiecko-Tureckie w Konstantynopolu, stolicy wielkich i słabych Imperium Osmańskie, Czasami Schairer pracuje nad redakcją niemieckich gazet, najpierw w Hamburgu, a na końcu w „Neckarzeitung” w Heilbronn. W kwestii wojny porusza się według oficjalnej linii patriotycznej: jest to „wojna obronna narzucona nam”. Na początku września 1918 wierzy w zwycięstwo, ponieważ prawie wszyscy haniebnie okłamali Niemców. Upadek 1918, którego doświadcza w Odessie. Na Boże Narodzenie 1918 jest w domu i działa jako redaktor polityczny w "Neckar Zeitung" a.

Teraz znów na pierwszy plan wysuwają się pomysły reform społecznych, planowa gospodarka, ochrona małego człowieka i konsumenta. Oderwał się od Naumanna. Już podczas wojny zajmuje się ideami reform Wichard von Moellendorffs spotkał głównego inżyniera AEG i pracowników Walther Rathenaus, Ten związek prowadzi do ożywionej współpracy literackiej, a także do osobistych kontaktów z Rathenau. Są to projekty niemaristowskiego niemieckiego sektora publicznego z udziałem pracowników i pracowników - dążenia, które dominują w dyskusji publicznej w latach po obaleniu 1918 i które znajdują również odzwierciedlenie w niektórych artykułach Konstytucja Weimarska oraz w tworzeniu Reich Rada Gospodarcza powalił. W praktyce nie ma to znaczenia, ponieważ reakcyjna burżuazja wkrótce odzyskuje przewagę w parlamencie, a przede wszystkim w prasie. Walther Rathenau, Prezes AEG, jeden z bardzo dużych przedsiębiorców, ma nawet w jednym chrzcielnicaktóre przekazuje Schairer do publikacji, wzywając do zniesienia przedsiębiorcy z korzyścią dla osób pracujących w przedsiębiorstwie.

Po upadku i rewolucji stworzyli nowe spostrzeżenia i warunki, Schairer nie oszczędza starego monarchicznego reżimu. To wkrótce prowadzi do napięć z wydawcą, który jednocześnie wydaje niemiecką gazetę krajową. W burżuazji wkrótce współczują stare siły i postacie znów się poruszają. Przyczyną ostrego konfliktu jest raport korespondencyjny z przesłuchania jednego z najgorszych agitatorów wojennych, byłego sekretarza stanu Reichsschatzamt, Karl Helfferich, W swoim przesłuchaniu przed Komitetem Reichstagu, który musi zbadać politykę rządu cesarskiego, ma perfidny wariant Dolchstoßlegende Winą za porażkę było to, że broń podwodna nie była używana bez ograniczeń. Schairer poprzedza następującą uwagę redakcyjną raportem z tego zapytania:

„W parlamentarnej komisji śledczej wczoraj podczas przesłuchania Helffericha toczyły się ożywione spory. Helfferich jako mówca jest bardzo porywczy (wciąż pamięta się tę sytuację w Reichstagu, gdzie jego bezczelna postawa pozbawiła ówczesnego sekretarza stanu wszelkich kredytów); jest sprawnym i otwartym dyskutantem, który nie jest obciążony zbyt poważnymi problemami sumienia czy charakteru. Zgodnie z zasadą „Najlepsza parada to cios” Helfferich odwrócił wczoraj drążek i próbował podjąć działania przeciwko swoim obecnym oskarżycielom ... Interesujący w sprawie może być udział publiczności, która demonstracyjnie stanęła po ... filarach starego reżimu i maszerował przed budynkiem Reichstagu z czarno-biało-czerwonymi flagami, aby wiwatować Hindenburga i Ludendorffa, którzy oczywiście się nie pojawili ”.

Ci dwaj pojawiają się w następnej sesji i powtarzają kłamstwo dźgnięcia.

Wstępna uwaga Schairera jest porysowana jego wydawca bez wiedzy i zgody Schairer z płyty drukarskiej; arkusz pojawia się z białą przerwą na pierwszej stronie.

Proces ten zyskał teraz perspektywę historyczną. Trzy miesiące później się łamie puczu Kappa out. Tron sztyletu jest, oprócz przynęty dla Żydów, głównym hitem propagandy Hitlera od samego początku. W tym czasie wybraliśmy ścieżkę do Trzeciej Rzeszy.

Dla Schairera zerwanie z gazetą jest zakończone. Postanawia opublikować swój organ, tygodnik polityczny. Pierwszy numer pojawia się już w styczniu 1920; jest to „Heilbronn Sundayszeitung”. Reklamy powinny początkowo pomagać w pokryciu wydatków, ale stopniowo, w interesie niezależności, powinny zostać rozmontowane i ostatecznie zniesione. Ten ostatni osiągnął już 1924. W roku 1925 ciągnie Schairer i arkusz do Stuttgartu. Sprzedaż stale rośnie z dwóch tysięcy egzemplarzy (1920) do ośmiu tysięcy (1932). „Niedzielna gazeta”, jak się teraz nazywa, jest rozpowszechniona w całej Rzeszy, ale prawie w Bawarii. Co to Program, zakres, tematy i tendencje, pracownicy, relacje z czytelnikami, dlatego nawiązuje się do bogatej w fakty reprezentacji w pracy Schabera. Kierunek idzie wyraźnie w lewo, ale bez przywiązania do partii lub dogmatu i z wyraźnym akcentem społecznym. Temat sektora planowanego i publicznego stopniowo staje na korzyść prostego interesu konsumentów i pracowników najemnych. Należy wspomnieć, że szczególny talent młodych Josef Eberle (Pseudonim „Tyll”) został odkryty i utrzymany dla politycznego sprzeciwu Schairera dla „Sonntagszeitung”. Do profilu niedzielnej gazety niosą także dramatyczne bajki z drzeworytem Hans Gerner z.

Wyróżniają się dwa kolory palety politycznej Schairera: po pierwsze, wnioski wyciągnięte z szoku po zakończeniu wojny, które pokazały mu znaczenie bezpłatnej informacji publicznej, niezależności prasy od państwa i innych mocarstw oraz demokratycznej kontroli rządu w przypadku Niemiec szczególnie przestrzegają ostrego antymilitaryzmu i pacyfizmu; po drugie, walka z antysemityzmem, który coraz bardziej dotyka nawet grupy kościelne. Ta walka toczy się we wszystkich rocznikach „Sonntagszeitung”. To tylko jedno zdanie długoletniego pracownika Hermann Mauthe cytuje: „Chrześcijaństwo zostało założone przez Żyda i neo-niemiecki antysemityzm jednego z nich Hofprediger. ”(Meant jest berlińskim dworem i kaznodzieją katedry Adolf Stoecker.)

Związek z NSDAP wynika z tego wszystkiego sam, że „niedzielna gazeta” po „przejęciu władzy” wcale nie jest zabroniona, ale że w kwietniu 1933 skonfiskowano tylko jedną liczbę, przypisuje się jej fakt, że jeden z władców Stuttgartu odczuwał osobiste emocje na korzyść Schairera. Jednak natychmiast zostaje mu zabronione zajmowanie się polityką dnia. Wkrótce narastają skargi spoza Wirtembergii. Schairer pozyskuje przyjaznego dziennikarzowi redaktora, by zrezygnował z pracy nominalnie. Rozumie to dla 1937, ponieważ musi całkowicie zrezygnować z arkusza, aby krytycznie nauczyć czytelników ukrytych w niektórych sekcjach. Dla wielu „Sonntagszeitung” pozostaje bardzo poszukiwanym cotygodniowym czytaniem. Szczególnie produktywne są cotygodniowe artykuły ekonomiczne pracownika „Fritza Werkmanna”, za którym ukrywa się nielegalnie mieszkający w Niemczech, poszukiwany przez gestapo socjalistę H. von Rauschenplata, który ostatecznie emigruje i po wojnie pod nową nazwą Fritz Eberhard Następnie został dyrektorem Süddeutscher Rundfunk, a następnie profesorem na Free University w Berlinie. Informuje czytelników, na przykład, w traktacie pełnym statystyk, że jednym z pierwszych rządowych środków, oprócz utworzenia obozu koncentracyjnego i zwolnienia nie-Aryjczyków, było zniesienie podatku od wina i jak dramatycznie wzrosła konsumpcja wina musującego (co?) lub (w numerze 20 z września 1936), w jaki sposób nowy rząd faworyzował kartele dotyczące przemysłu i cen handlowych oraz że te kartele cenowe w naturalny sposób podniosły ceny. Nawiasem mówiąc, ta antykonsumpcyjna polityka cenowa trwała przez długi czas w Republice Federalnej; Zmniejszenie ustalonych zobowiązań cenowych było żmudne.

W tym samym roku 1936 (liczba 26 stycznia) ukazuje krótki artykuł filozoficznego pracownika Kuno Fiedler (Nawiasem mówiąc, także teolog, wycofał się z luterańskiego Kościoła Saksonii za nieposłuszeństwo dogmatyczne 1922), bliski przyjaciel Thomasa Manna. Ten artykuł zawiera śmiałe zwroty na korzyść Thomasa Manna, którego gorzki konflikt z nazistami już dawno wybuchł, którego dom w Monachium jest już zajęty przez SS i którego ekspatriacja trwa jeszcze w tym samym roku. Jednak Kuno Fiedler został aresztowany przez gestapo już we wrześniu tego roku, ponieważ, jak mu powiedziano, współpracuje z „centrum szpiegowskim” Thomasa Manna. Fiedler zarządza pełną przygód ucieczkę z więzienia; co sprowadza nas z powrotem do Ericha Schairera. Ponieważ uciekając do Szwajcarii, Fiedler najpierw znajduje schronienie w domu Schairera w Sulzgries pod Esslingen i pieniądze na dalszą podróż. Jest pilotowany przez Panią Schairer do Allensbach nad Jeziorem Bodeńskim, gdzie przyjazny Malarz Marquard działa skromny pensjonat na brzegu jeziora. Ze Schairer uzgodniono słowo kluczowe, z którym uciekinierzy powinni się zgłosić, aby dotrzeć na szwajcarski brzeg. Tak się dzieje. Na 27. Wrzesień to już Fiedler, jak pisze Thomas Mann do swojego brata Heinricha w Zurychu. Ten sam „wackere Tell” (czyli Thomas Mann), nawiasem mówiąc, krótko potem, wysłany przeze mnie do Allensbach w Szczecinie Jagnięcina Fritz wiosłowanie do Szwajcarii, które zostanie zapamiętane przez wielu Stuttgarter, a zwłaszcza członków „Stuttgarter Zeitung”.

Po wojnie Erich Schairer był współredaktorem i udziałowcem tej gazety przez osiem i pół roku. Jego energia mogła ucierpieć z powodu złych doświadczeń epoki Hitlera. Ponadto był tylko jednym z kilku. Było jasne, że większe i różnorodne przedsiębiorstwo nie może działać na wzór jego starego dzieła, „niedzielnej gazety”, dostosowanej do niego. Trzeba było pójść na kompromis. Ale pomógł stworzyć tradycję niezależności gazety, która nie pozostanie niezauważona przez osoby z zewnątrz. Przede wszystkim, jak sądzę, pracował z własnym darem iz wielkim trudem nad czystym i jasnym językiem, który wydaje mi się wciąż niezapomniany i skuteczny. Chociaż są „wszyscy grzesznicy” i jego dwanaście ofert językowychpozostawiony personelowi nie zawsze jest przestrzegany, ale szanowany. Jego sekcja „Pięć minut niemieckiego”, również ukazał się jako książka, dobrze sprawdził się w czytelnictwie.

Erich Schairer, bez względu na to, jak surowy i szorstki byłby jako dziennikarz, miałby tę prawdziwą i wyższą uprzejmość, która olśniewa czytelnika, jego koncepcyjne słownictwo i zrozumienie, zamiast imponować im modnymi modnymi słowami lub wyrazistymi obcymi słowami chodzić na orkiszowych palach. Nie znosił tego, co inny wielki mistrz prostoty, Ernest Hemingway, nazwał „słowami za dziesięć dolarów”; i miał odwagę być banalnym, w każdym razie mieć jasność. W starym wydaniu „Sonntagszeitung” znalazłem powiedzenie Schairera: „Niektórzy mają takie wykształcenie jak niektórzy sklepikarze: zawsze przedstawiają cały magazyn, aby udowodnić swoją wydajność.” A z „Pięciu minut niemieckiego” jest następująca piękny przykład cytowany z części ekonomicznej: „Zagraniczne tłumaczenie. Powodem niskiego wolumenu budowy jest rozbieżność między kosztami budowy a czynszem. ”Schairer tłumaczy to w następujący sposób:„ Tak mało buduje się, wynika z faktu, że koszty budowy są wysokie, a czynsze niskie ”.

Wtedy, trzydzieści lat temu, „rozbieżność” była modna. Dziś to różne szczudła. Schairer nauczył nas dbania o innych i o siebie.

Życie i twórczość Ericha Schairera - artykuł autorstwa Richard Schmid w niedzielnym suplemencie Stuttgarter Zeitung „The Bridge to the World” z soboty 29. Maj 1982 

http://erich-schairer.de/wp-content/uploads/mp3/SDR-1989-12.mp3