autor: Reinhard Appel

Każdy, kto ponownie przeczyta artykuł redakcyjny Schairera w „STUTTGARTER ZEITUNG” od 1946 do 1952 (z których wielu jest dziś tak samo czytelnych jak wtedy), uświadomi sobie karykaturę tego człowieka za pomocą pióra dla politycznej świadomości młodej niemieckiej demokracji upadek Rzeszy Hitlera. Wielu obywateli nie chciało nic wiedzieć o polityce we wczesnych latach powojennych i było sceptycznych, podejrzliwych lub wrogo nastawionych do prób przywrócenia demokratycznej formy rządu. Głód i niedobór mieszkań, ponure oczekiwania na przyszłość, biurokratyczne zniesławienie i rządy władzy okupacyjnej nie zachęcały rodziców chrzestnych. Aby uratować współobywateli przed rezygnacją polityczną, potrzebni byli ludzie, którzy słowem i zachowaniem mogli wzbudzić zaufanie do społeczności demokratycznej; którzy nie drgnęli przed władzami, bez względu na to, czy byli okupantami, czy komisarzami rządowymi; Ludzie, którzy wyrzekli się kazań i poczuli, co pali ludzkie paznokcie.

Erich Schairer miał te cechy w dużym stopniu. Nienawidził słów i nie bał się władzy ani masy. Czuł się jak mały prawnik dla małego mężczyzny i działał odpowiednio. W swoim języku był prosty, jasny i celowy. Polemizował przeciwko władcom jak przeciwko drobnomieszczaństwu. Swoją idealistyczną cechą, dążącą do lepszego, bardziej racjonalnego, bardziej ludzkiego i czasami utopijnego świata, kontrolował poprzez sceptycyzm i realizm, poprzez humor i sarkazm. Pozostał podejrzliwy wobec moralnych kaznodziejów i dobroczyńców. Wniósł zrozumienie i współczucie do niedoskonałości zbyt nazbyt ludzkich. Jego bezkompromisowemu antyfaszyzmowi towarzyszył oczywiście naturalny sentyment patriotyczny, który był jednak kosmopolityczny. Jego podstawowy akord był socjalistyczny, ale powstałe odmiany były kompozycją liberalną. Nie byłoby możliwe wciśnięcie Demokratów i republikanów Ericha Schairera w szablon partyjno-polityczny: ten niezależny umysł i całkowicie niedogmatyczny dziennikarz nie ma nigdzie konwencjonalnego sensu. Ten, kto wciąż kocha schematyczne wskazówki, przychodzi do niego prawdopodobnie później, jeśli zrozumie go jako lewicowo-liberalnego socjalistę.

Ten całkowicie polityczny dziennikarz, po wojnie po raz pierwszy w „Swabian Tagblatt” w Tybindze, został sprowadzony przez Josefa Eberle'a na początku lata 1946 jako współredaktor „Stuttgarter Zeitung” i powierzono mu odpowiedzialność za część polityczną gazety. Wiedział, jak wykorzystać gazetę do stworzenia demokratycznej instytucji, która cieszyłaby się równym szacunkiem i wpływami wśród rządzących i rządzonych. Dzięki triumwiratowi wydawcy, Eberle-Schairer-Maier, namiot miał reputację radykalnej gazety opozycyjnej poza jej węższym obiegiem. Właśnie to skłoniło Schairera do podania przykładu, po niesprzeciwnym okresie prasy, że prawa obywatela do wolności władzy, zarówno wielkiej, jak i małej, można zachować tylko tam, gdzie są postrzegani i nieustraszeni w obronie.

Erich Schairer poświęcił się także temu wzorowemu i do pewnego stopnia zadaniu edukacyjnemu swoim redaktorom, nieustannie zachęcając redaktorów do krytykowania w razie potrzeby i do chwalenia w miarę możliwości. Niektóre przykłady wciąż są żywo pamiętane. Dr. Schairer wykorzystywał mnie od pierwszego dnia w gazecie jako reporter polityczny i w tej roli najpierw musiałem relacjonować powołane przez USA zgromadzenie konstytucyjne, a następnie 1946 po raz pierwszy swobodnie wybierany parlament stanu Württemberg-Baden, który również późniejszy prezydent Federalny Theodor Heuss był członkiem Demokratycznej Partii Ludowej (DVP). W błyskotliwym, ale trudnym do odtworzenia przemówieniu do Sejmu, Heuss przedstawił propozycję budżetu jako sensacyjną wówczas propozycję przyznania byłym zawodowym żołnierzom emerytury. Biorąc pod uwagę wciąż szeroko rozpowszechnioną nędzę dla uchodźców, cierpienie i gruzy spowodowane konsekwencjami wojny, propozycja nie wydawała się bardzo odpowiednia do tej sytuacji i przynajmniej tak niesamowita, że ​​w moim sprawozdaniu parlamentarnym z obszernego wystąpienia zwróciłem uwagę na sugestię dotyczącą emerytur Wehrmachtu jako szczególnie godną uwagi. Rezultatem był wściekły protest Heussa ze Schairerem, ale Schairera nie przeszkadzał nawet były minister edukacji kraju (którego znał oczywiście z czasów pobytu w Berlinie). Pozwolił mi zobaczyć protokół ze spotkania, zgodził się z moim raportem w późniejszym terminie i poradził, żebym nie był zastraszany przez wysokich rangą mężczyzn.

Przy innej okazji, w raporcie ze spotkania na temat diety, zauważyłem, że chociaż Minister ds. Żywności i Rolnictwa StoieSS musiał odmówić ludności dalszego przydziału marek tłuszczów i mięsa, jednocześnie było to możliwe dla posłów podczas przerwy obiadowej na dietę (i dziennikarze) bez marek tłuszczu i mięsa serwujących doskonały posiłek. Minister żywności, przewodniczący Landtagu i posłowie do PE uznali to sprawozdanie za skandaliczne. Szefowi powiedziano oburzenie, a kwiat oznaczał, że nie mógł nazwać bardziej renomowanego dziennikarza sprawozdaniem państwowym. Z taką prośbą panowie Schairer byli pod niewłaściwym adresem. Jego odpowiedź była tak jasna, że ​​nikt nie odważył się potrząsnąć moją akredytacją.

Jeśli dziś przejrzysz artykuły redakcyjne i glosariusze, recenzje książek i dzienniki podróży Ericha Schairera, to człowiek, który po kilku zdaniach z nim współpracował, mężczyzna żywy, który zdecydowanie ukształtował wizerunek i tendencję „Stuttgarter Zeitung” i jego słów zawsze zgodnie z tym, co myślał. Wszystko było oszołomione. Był w bezpośrednim kontakcie z czytelnikiem, zwracając się do niego osobiście w swoich artykułach, jakby to był pojedynczy list. Oprócz głównych problemów polityki zagranicznej i kwestii demokratycznych poświęcił się także drobnym lokalnym wydarzeniom i politycznym problemom życia codziennego. Podniósł beczki z winem Besigheim, balansując na nonsensie barier platformowych, rozmyślał o niewyobrażalnej naturze znaczków i kpił z pojawiającej się potrzeby medali i dekoracji. Nie stronił od polemiki z innymi gazetami, ale natychmiast poprosił własnych czytelników, aby spojrzeli na dziennikarzy i wskazali redaktorom na wady i błędy. Na 25. Świętował listopad 1946, republikanin, którego dziadek był 48er, że stare niemieckie kolory zostały zapisane w konstytucji jako kolory państwowe kraju związkowego Wirtembergia-Baden. Umówił spotkanie z redaktorami na dachu wieżowca i uroczyście podniósł czarno-czerwono-złotą flagę.

Walczył bezkompromisowo z nazistami i faszystowskim myśleniem, ale odrzucił obszerne potępienia i walczył z nieuzasadnionymi atakami z zewnątrz. Już na 31. W grudniu 1946 napisał artykuł wstępny zatytułowany „Zbrodnia niemiecka” z esejem pedagoga i pacyfisty Friedricha Wilhelma Förstera na temat „Preludiów moralnych z Niemcami”, który został opublikowany w „Neue Zürcher Zeitung”. Förster ostrzegł aliantów, aby zaufali Niemcom i włączyli je do grona narodów. Schairer oskarżył Förstera o moralizujące, starotestamentowe podejście, odmówił zepchnięcia wszystkich Niemców wraz z nazistami i błagał o litość dla samych wyznawców i wielu innych, których wina polegała jedynie na tym, że wciąż żyli ,

Schairer poświęcił większość wiodących artykułów, poza kwestią państwa południowo-zachodniego, kwestii Niemiec. Jego tezy wciąż świadczą o jego realizmie i wręcz wizjonerskiej sile. 25 września 1946 r. Napisał pod tytułem „Zwei Deutschland?”, Że było to dla niego niezrozumiałe, że „to niemal oznaka politycznego nonsensu, że wciąż są tu ludzie, którzy są zadowoleni, gdy między Anglosasami Rosjanie gdzieś występują różnice. Jeśli jest jedna szansa, że ​​Niemcy, nawet okaleczone, unikną trudności okresu powojennego, że po wojnie nie utraci pokoju, to jest to porozumienie między Ameryką a Rosją. Im szybciej i mocniej to nastąpi, tym lepiej dla nas. Im dłużej to trwa lub im mniej szczere i pokojowe współistnienie między światowymi mocarstwami, które mają odmienne oblicze politycznie, ekonomicznie i ideologicznie, tym większe jest ryzyko, że Niemcy rozpadną się na dwie połowy, które już się nie rozumieją i pójdą różnymi drogami ... Pokój między wielkimi mocarstwami jest warunkiem wstępnym pokoju z Niemcami i Niemcami. Jeśli jest to zabezpieczone, jest to tylko możliwe ”.

Również we wszystkich późniejszych artykułach wielokrotnie powracał do swojej głównej tezy: „Dopóki istnieje opozycja wschód-zachód, wszystkie słowa niemieckiej jedności są pustą paplaniną.” („The Lost Unity”, 22. 11. 1947.) Um Schairer sympatyzował z neutralnością, ponieważ Niemcy nie pozwoliły Niemcom stać się miejscem starć między Ameryką a Rosją. Po „konferencji londyńskiej” zachodnich mocarstw 1947 otwarcie opowiedział się jednak za utworzeniem Republiki Federalnej Niemiec Zachodnich i wyraził nadzieję („konferencja londyńska”, 17, 12, 1947), że wyrażenie „niemiecka jedność teraz prawdopodobnie zniknie ". Już w maju 1947 przewidział, że o połowę Niemcy staną się polem doświadczalnym dwóch przeciwstawnych systemów gospodarczych. Dwa lata później, po opracowaniu ustawy zasadniczej z Bonn („Republika Federalna Niemiec”, 30, 4, 1949), Schairer oświadczył, że „Republika Federalna i NRD mogą stać się terenem wystawowym dwóch systemów w bezkrwawej konkurencji, w której obaj mogliby pokazać, co potrafili zarabiać pieniądze ”.

Trzeba przyznać, że Erich Schairer również podjął błędne decyzje. Pomyślał więc, że w październiku 1946 po wyborach w Berlinie i byłej strefie radzieckiej możliwe jest, że SPD i SED zostaną połączone, a partie burżuazyjne CDU i LPD utworzą opozycję. W sierpniu 1948 wyraził swoje podejrzenia co do planu Marshalla i zobaczył, że jedynym celem Amerykanów jest chęć zabezpieczenia rynku w Europie. W jednym ze swoich ostatnich artykułów wstępnych („In the Zwickmühle”, 16, 2, 1952) zajmował się większością decyzji Bundestagu w sprawie wkładu niemieckiego w obronę i argumentował: „Jeśli Amerykanie biorą udział Republiki Federalnej w obronie Europy przeciwko Jednak ze względu na panujące stosunki władzy nie będziemy w stanie oprzeć się tak długofalowemu pragnieniu. ”Fakt, że nie podobał mu się cały kierunek, pokazał jednak ostatnie zdanie, w którym mówił o rządzie Adenauera Rok (mianowicie w wyborach powszechnych 1953) będzie musiała poddać swoją politykę zagraniczną głosowaniu obywateli. „Być może - powiedziała i żałowała Schairer - że potknie się o to”.

Schairer intensywnie poświęcił się sprawom wewnętrznym. Wezwał do zniesienia przywilejów urzędników państwowych („Szkoda, że ​​nie możemy pozbyć się pozostałości średniowiecznego systemu władzy.” 4, 1, 1949) i walczył przeciwko wybieraniu urzędników do parlamentów. Entuzjastycznie zwrócił się przeciwko nadużywaniu kazalnicy przed wyborami i pochwalił się, gdy Federalna Rada Kościoła Ewangelickiego w Niemczech („Dobra Nowina”, 6, 9, 1947) przyznała w sensacyjnym publicznym wyznaniu aberracje Kościoła, konwencjonalne Koncepcja kościoła państwowego, która wspierała niebezpieczne marzenie o jedności Niemiec, dała całkowitą odmowę i obiecała radykalne nawrócenie.

Na rok przed reformą walutową energicznie argumentował („Reforma walutowa”, 13, 8, 1947), aby zmniejszyć istniejącą podaż pieniądza do jednej dziesiątej, ponieważ „czarny rynek nigdy nie poradzi sobie z policją, o ile brak towarów i Zatrzymanie ceny nie zostało wyeliminowane ”. Przeciw reformie walutowej mogą mieć coś tylko „czarnorynkowi, leniwi i suwaki”. Jak bomba uderzyła w jego artykuł wstępny „The Reinsburgstraße” (25, 2, 1948) do czytelników, ponieważ odważył się napisać: „Nie mogę winić Żydów na Reinsburgstraße za ich nielegalny handel.” Powoduje to zalew listów czytelników. Ten, który zawsze opiekował się małym człowiekiem, tym razem trzymał lustro przed jego twarzą. W ponad stu listach oburzenie zostało rozwiane i w demaskatorski sposób na pierwszy plan wysunęła się dusza drobnomieszczaństwa.

Socjalista pojawił się także w artykułach Schairera. Na 1. W październiku 1948 opowiadał się za „socjalizacją” podstawowych gałęzi przemysłu i na 13. W listopadzie 1948, po reformie walutowej, nadal widział w swoim artykule wstępnym „Inflacja” „przymus wobec socjalizmu”. Nazywał „społeczną gospodarką rynkową” Erharda krótko jako „hybrydową rzecz, która nikomu nie zadowala - ani socjalistów, ani kapitalistów”. Z drugiej strony istniało wiele przykładów jego nieogmatycznego myślenia. Więc zażądał na 26. Luty 1949 („Foolish World”), aby podnieść zamrażanie cen, sprawić, by budynek znów był opłacalny, przyznając zwolnienie podatkowe dla nowych budynków, a także nie wahał się błagać o wydanie amnestii podatkowej za budynek z czarnymi pieniędzmi. - Był całkowicie przeciwny socjalistom w kwestii prawa wyborczego. Jako student Naumanna gorliwie prowadził kampanię na rzecz głosowania większością głosów. „System reprezentacji proporcjonalnej jest nie tylko winny upadku Weimar Reichstagu” („Konstytucja”, 13, 11, 1946). Dwa lata później, kiedy „rada parlamentarna” w Bonn doradzała w sprawie wyborów federalnych w przyszłości, odnowił zobowiązanie do głosowania większością głosów („The Electoral Law”, 9, 10, 1948), który wówczas walczył tylko przeciwko SPD.

W związku z tym Schairer z pasją walczył o silną opozycję w parlamentach, które zawsze powinny być w stanie przejąć władzę. Po pierwszych wyborach okręgowych w strefach francuskiej i brytyjskiej, które były bardzo udane zarówno dla CDU (na południu), jak i dla SPD (na północy), ostrzegł przed tworzeniem dużych koalicji i napisał („Zwycięskie wybory CDU”, 19 10, 1946): „Bez sprzeciwu nie ma edukacji dla demokracji. Ci, którzy oczekują pensji na przyszłość od koalicji głównych partii, pójdą złą drogą, która nie doprowadzi do demokracji, ale do wasalokracji. ”Po pierwszych wyborach państwowych w Wirtembergii-Badenii CDU z 39 pojawiła się najsilniejsza partia - SPD otrzymało mandaty 32, DVP 19 i KPD 10 - doradzał burżuazyjnej koalicji CDU-DVP i wezwał SPD zgodnie z ich wcześniejszymi wypowiedziami („Na skrzyżowaniu”, 30, 11, 1946), „na razie nie uczestniczyć w rządzie”.

Kiedy stał się rządem partyjnym pod rządami premiera Reinhold Maiers przyszedł - za co Theodor Heuss został poświęcony na stanowisko Ministra Kultury - Schairer wylał wszystkie swoje drwiny, do których był zdolny, na nowy rząd, ale przede wszystkim na SPD. („Bez sprzeciwu”, 14, 12, 1946.) Sarkastycznie zaproponował przeformułowanie konstytucji, przybliżając w ten sposób surową rzeczywistość w następujący sposób: „Liczba ministrów jest ustalana przez strony i kierowana każdy zgodnie z ich proporcjonalnymi potrzebami. Poszczególne przewodniczące ministerstw są negocjowane między stronami przez strony, aby każdy mógł być zadowolony ze swojego majątku. Premier powinien zobaczyć, jak radzi sobie z ministrami, których znajduje. Jego wybór przez Landtaga jest zwykłą formalnością, a także potwierdzeniem ministrów mianowanych przez partie ”.

Naprawdę przestało to być ostrzejsze i ironiczne i można się zastanawiać, co prawdopodobnie napisałby dzisiaj do Wielkiej Koalicji w Bonn, gdyby nadal był z nami.